یکی از مسائلی که کارمندان با آن روبرو هستند و درباره آن دغدغه دارند، اضافه کاری و نحوه محاسبه آن است. امروز در این مقاله می‌خواهیم توضیحی درباره اضافه کاری ارائه کنیم و فرمول محاسبه اضافه کاری را بررسی کنیم. پس تا انتهای این مقاله با آژانس خدمات مالی دیمان در ارتباط باشید.
اضافه کاری چیست؟
جهت ذکر توضیحاتی در مورد محاسبه اضافه کار، لازم است ابتدا تعریفی از اضافه کاری ارائه دهیم. اضافه کار به کار اضافی اشاره دارد که کارگران و کارمندان در خارج از ساعات کاری خود انجام می‌دهند. این موضوع نه تنها بر روی حقوق و مزایای کارکنان تاثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند به بهبود بهره‌وری و انگیزه در محیط کار نیز کمک کند. در این مقاله، به بررسی روش‌های مختلف محاسبه اضافه کار، قوانین مربوط به آن و نکات مهمی که کارفرمایان و کارکنان باید در نظر داشته باشند، خواهیم پرداخت. جهت آگاهی از این موضوع ما را تا انتهای مقاله همراهی کنید.
مفهوم و منظور از اضافه کاری چیست
انواع اضافه کار؛ اختیاری و اجباری
جهت آگاهی از نحوه محاسبه اضافه کاری، لازم است ابتدا با انواع اضافه کاری آشنا شوید. اضافه کاری به دو صورت اجباری و اختیاری می‌باشد. اضافه کار اختیاری به ساعاتی اشاره دارد که کارکنان به میل و خواست خود، به ساعات کاری معمول خود اضافه می‌کنند. در حقیقت، بسیاری از کارکنان به دنبال کسب درآمد بیشتر هستند و به همین دلیل تصمیم می‌گیرند ساعات بیشتری کار کنند. همچنین در برخی مواقع، کارکنان برای تکمیل پروژه‌های خاص یا انجام وظایف مهم، به صورت اختیاری ساعات بیشتری را در محل کار خود صرف می‌کنند.
این در حالی است که اضافه کار اجباری به ساعاتی اشاره دارد که کارکنان بدون رضایت خود، مجبور به انجام کار اضافی می‌شوند. در واقع، در شرایطی که سازمان با کمبود نیروی انسانی یا نیاز فوری به انجام کار مواجه است، ممکن است کارکنان به انجام اضافه کار اجباری ملزم شوند. علاوه بر این، در مواقع بحرانی یا شرایط خاص، مانند بحران‌ها یا حوادث غیرمترقبه، کارکنان ممکن است مجبور به کار اضافی شوند.
اگر به دنبال دریافت مشاوره در زمینه حقوق و مزایای خود هستید، مشاوره قانون کار می‌تواند به شما کمک کند تا از حقوق خود به درستی آگاه شوید.
فرمول محاسبه اضافه کاری
محاسبه اضافه کاری یکی از جنبه‌های مهم در مدیریت حقوق و دستمزد کارکنان است. برای محاسبه دقیق دستمزد اضافه کاری، لازم است مراحلی که در ادامه به آن می‌پردازیم را دنبال کنید. در واقع فرمول محاسبه اضافه کار به شرح زیر است.
اضافه‌کار = (ساعات کار اضافی) × (نرخ ساعت عادی × 1.4)
فرمول روش محاسبه اضافه کاری
اولین مرحله‌ای که برای محاسبه اضافه کاری باید به آن توجه کرد، تعیین دستمزد ساعتی پایه است. در واقع، ابتدا باید دستمزد ساعتی پایه کارگر مشخص شود. برای سال ۱۴۰۳، دستمزد کار ساعتی معادل ۲۸۹.۶۷۴ ریال مشخص شده است. این مقدار به عنوان مبنای محاسبات بعدی در نظر گرفته می‌شود. طبق قوانین اداره کار، دستمزد هر ساعت اضافه‌کاری با استفاده از ضریب ۱.۴ برابر حقوق پایه محاسبه می‌گردد. بنابراین، برای تعیین مبلغ هر ساعت اضافه‌کاری، تنها کافی است که دستمزد ساعتی پایه را در ۱.۴ ضرب کنید. اگر کارگری بیش از حداقل حقوق تعیین شده توسط وزارت کار دریافت کند، باید ابتدا حقوق ساعتی خود را محاسبه کرده و سپس ۴۰٪ به آن اضافه کند.
محاسبه اضافه کار در روزهای غیر کاری
نحوه محاسبه اضافه کار در روزهای غیر کاری به صورتی متفاوت انجام می‌شود. به این موضوع مهم دقت داشته باشید که اصطلاح تعطیلی کاری، بیشتر در عرف جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد و در قوانین رسمی جایی ندارد. این مفهوم به طور خاص در قوانین تعریف نشده است، اما در عمل به عنوان یک مفهوم شناخته شده وجود دارد. طبق ماده ۶۳ قانون کار، تعطیلات رسمی کشور و همچنین روز ۱۱ اردیبهشت که به عنوان روز کارگر شناخته می‌شود، برای کارگران تعطیل محسوب می‌شود و باید حقوق کارگر برای این روزهای تعطیل پرداخت گردد.
طبق تبصره‌های ۱، ۲ و ۳ ماده ۶۲ قانون کار، کار در روز جمعه با کار در روزهای تعطیل یا روزهای عادی تفاوت دارد. در واقع تعطیلی یک روز مشخص در هفته الزامی است. به این معنا که اگر به دلیل ماهیت کار و نیازهای ضروری، کار در روز جمعه انجام شود، باید روز دیگری به عنوان روز تعطیل مشخص شود. همچنین، کارگرانی که به هر دلیلی در روز جمعه مشغول به کار هستند، در ازای عدم استفاده از تعطیلی این روز، ۴۰٪ بیشتر از حقوق معمول خود دریافت می‌کنند.
هر کارگر چقدر می‌تواند اضافه کاری کند؟
سقف اضافه‌کاری کارگران می‌بایست توسط کارفرما رعایت شود. طبق ماده 59 قانون کار، اضافه کاری کارگران می‌تواند حداکثر 4 ساعت در روز و همچنین 12 ساعت در هفته باشد. بنابراین، هر کارگر می‌تواند نهایتا 120 ساعت در ماه اضافه کاری کند. چنانچه کارگری مجبور شود بیشتر از این مقدار کار کند، کارفرما باید مازاد آن را به عنوان اضافه کاری غیرقانونی پرداخت نماید. میزان دستمزد اضافه کاری غیرقانونی حدود 120 درصد دستمزد کارگر است.
نکات کلیدی در مورد محاسبه اضافه کار
همانطور که در بالا به این موضوع اشاره کردیم، طبق قانون، اضافه‌کاری نباید بیش از ۴ ساعت در روز و ۱۲ ساعت در هفته باشد. در نتیجه، حداکثر اضافه‌کاری مجاز در یک ماه ۱۲۰ ساعت است. همچنین باید گفت، کارفرما موظف است دستمزد اضافه کار را به صورت ماهانه به کارگر پرداخت کند. انجام اضافه کار در مشاغل سخت و زیان‌آور و همچنین در شب ممنوع است. لازم است کارفرما ساعات کار و اضافه کار کارگران را به دقت ثبت کند تا در زمان محاسبه دستمزد دچار مشکل نشود. در برخی موارد، ممکن است توافق نامه‌ای بین کارفرما و کارگر برای ساعات اضافه کار وجود داشته باشد که باید به دقت رعایت شود.
نکات مرتبط با اضافه کاری
اهمیت محاسبه اضافه کار به صورت دقیق
محاسبه اضافه کار به صورت دقیق اهمیت زیادی دارد و می‌تواند تاثیرات مثبتی بر روی کارفرما و کارگران داشته باشد. به این موضوع دقت داشته باشید که با رعایت قوانین کار و محاسبه دقیق اضافه‌کار، کارفرما می‌تواند از بروز مشکلات قانونی و جریمه‌های احتمالی جلوگیری کند. این موضوع به حفظ اعتبار و شهرت سازمان کمک فراوانی می‌کند. همچنین، زمانی که کارگران می‌دانند که اضافه‌کارشان به طور دقیق محاسبه و پرداخت می‌شود، انگیزه بیشتری برای کار کردن و افزایش بهره‌وری خواهند داشت. با داشتن اطلاعات دقیق از ساعات کار و اضافه‌کار، کارفرما می‌تواند به طور بهتری منابع انسانی را مدیریت کند و برنامه‌ریزی بهتری برای نیروی کار داشته باشد.
آگاهی کامل از قوانین اضافه کار و قانون کار با آژانس دیمان
در این مقاله به توضیح مبحث اضافه کاری و فرمول محاسبه آن پرداختیم. اطلاع داشتن از این موضوع می‌تواند در افزایش انگیزه و بهره‌وری کارمندان بسیار موثر باشد.
آژانس خدمات مالی دیمان، می‌تواند در زمینه روابط کاری، مشاوره‌های دقیق و تخصصی در اختیار شما قرار دهد. ما با تیمی از کارشناسان مجرب و متخصص در حوزه حقوق کار، به شما کمک می‌کنیم تا از تمامی قوانین و مقررات مربوط به روابط کاری آگاه شوید و از حقوق خود به‌درستی دفاع کنید. خدمات این مجموعه شامل ارائه مشاوره بیمه تامین اجتماعی، آموزش قوانین کار، پشتیبانی در مذاکرات و تحلیل و بررسی قراردادها می‌شود.
با استفاده از خدمات ما، می‌توانید با اطمینان بیشتری در محیط کار خود فعالیت کنید و از حقوق و مزایای خود بهره‌مند شوید. ما در آژانس خدمات مالی دیمان، به شما کمک می‌کنیم تا با دانش و آگاهی کامل، تصمیمات بهتری بگیرید و در مسیر موفقیت کسب و کارتان قدم بردارید.
